http://www.vreme.com.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=1&EditionID=2041&ArticleID=142418Банките прашуваат за кого гласаш Светлана Вукчевиќ
Банките почнаа интензивно да ја евидентираат политичката изложеност на своите клиенти. Во повеќето банки со секое застанување на шалтер клиентот, без разлика дали е физичко лице или фирма, во формулар што го добива под полна морална, материјална и кривична одговорност треба да се изјасни дали врши истакната јавна функција, како претседател на држава, премиер, министер, пратеник, судија, амбасадор, дали е висок воен функционер и слично. Доколку не е, треба да се изјасни дали има сопружник, родители, деца, снаи, зетовци или внуци со таква функција. Оваа евиденција, која ги вознемирува граѓаните, со одлука на Народна банка почна во јануари годинава, а сега зема замав и со неа се опфаќаат и старите корисници на сметки. Обврската произлегува од Законот за спречување на перење пари и други приноси од казниво дело и финансирање на тероризам, кој предвидува под посебен надзор да бидат сметките на политички експонираните лица. Во банките и во централната банка не објаснуваат зошто ја забрзуваат евиденцијата, но во филијалите на некои банки граѓаните добиваат закани дека ќе останат без сметка ако во најскоро време не го предадат комплетно пополнетиот формулар. - Додека плаќав рата за кредит, службеничката на шалтер ми даде да пополнам формулар за регистрирање во кој има и прашање за политика. Бидејќи имаше турканици, формуларот го зедов да го пополнам дома, а на службеничката и реков дека ќе го вратам следниот месец кога повторно ќе плаќам рата. Но, таа ме опомена да не чекам многу зашто ако не ги соберат формуларите, Народна банка може да им ја блокира сметката. Исто така, ме потсети со себе да понесам лична карта за да ми направат фотокопија. Кредитот го зедов пред три години, а не добив објаснување зошто повторно сакаат да ме регистрираат и зошто ги интересираат моите политички врски. - ни рече една граѓанка, која возбудена излезе од филијалата на една банка. Во банките што ги консултиравме велат дека обврската за вакво евидентирање на клиентите ја добиле од НБРМ, но не знаат за рок до кога треба да заврши, ниту, пак, добиле опомена дека ќе им биде блокирана сметката. Од Дирекцијата за регулатива на НБРМ, пак, објаснуваат дека со оваа активност тие немаат никаква врска зашто произлегува од Законот за спречување на перење пари и во никој случај немаат намера да блокираат сметки зашто тоа би значело уривање на банкарскиот систем. И од банките и од НБРМ велат дека шалтерските работници не треба да им се закануваат на клиентите со блокирање на сметките зашто тоа не е нивна работа. Банкарите уште додаваат дека ги обучиле службениците како да ја вршат оваа работа, а некои од банките формуларот за регистрација на клиентите го објавија на своите интернетски адреси, но без објаснување за што служи. Банкарите креваат раменици во врска со исходот на оваа акција и не се сигурни дека можат да ја спроведат. На пример, една од трите големи банки има повеќе од 700.000 клиенти и сите треба да ги регистрира повторно. - Не го пополнувам формуларот, па нека прават што сакаат. Прашувајќи за моите политички врски како да ми влегуваат во интимата. Ако ја назначам функцијата на човекот со кого сум во сродство, ќе се знае за кого се работи, а јас не знам дали тој ќе сака да го споменувам. На крајот, кога отворив кредитна картичка во банката, ги дадов сите лични податоци и нема потреба повторно да ме заморуваат со тоа - вели еден скопјанец, кому, исто, така во една банка му бил даден формуларот. Од Управата за спречување на перење пари и финансирање тероризам велат дека оваа законска обврска е уште од 2008 година, а тензијата се кренала лани кога Законот е изменет, но само со дефинирање на политичката изложеност. Банките имаат обврска до јуни 2012 година да направат комплетна евиденција на своите клиенти вклучувајќи ја и нивната политичка изложеност, а начинот на кој ќе го изведат тоа е оставен на нив. Од Секторот за регулатива и развој на системи на Управата велат дека банките не ќе можат да работат со клиентите доколку не извршат нивна комплетна идентификација, како што наложуваат законите. Оттаму објаснуваат дека во сите земји на ЕУ на овој начин се евидентираат клиентите на банките, но само странските. Во Словенија пред неколку години е применет нашиот модел, а пред две години со законски измени се изоставени домашните клиенти. Кај нас во согласност со европските директиви за посебен надзор над сметките на политички изложените личности, во 2008 година е предвидено да се евидентираат и домашните и странските сопственици на банкарски сметки, а обидот да се изостават домашните завршил со забелешка од европските фактори дека тоа кај нас не може да се направи затоа што корупцијата не е искоренета до тој степен.
